چکیده

زکات یکی از مصداق­های آشکار حقوق مالی است که قرآن کریم به شیوه های مختلف به آن پرداخته است.خداوند در سوره­ی مزمل ضمن آیه­ی ۲۰ می فرماید: «.. وَ أَقِیمُواْ الصَّلَوهَ وَ ءَاتُواْ الزَّکَوهَ …»  در این آیه به مسلمانان دستور می دهد تا زکات اموال خود را پرداخت کنند. و در سوره توبه آیه ی ۱۰۳ می فرماید: «خذ من اموالهم صدقه..» و در این آیه به پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) دستور می دهد تا قسمتی از اموال مسلمانان را به عنوان صدقه دریافت کند.

در این آیه ها فرمان صادره با لفظ امر، دلالت بر واجب بودن زکات دارد. که مسئولیت آن، گذشته از مسئولیت فردی شخص در جامعه، به عهده­ی ولی امر و دولت اسلامی می­باشد.

در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و زمان­های نزدیک به آن بیش ترین ثروت مردم، شتر، گاو، گوسفند، غلات چهارگانه، کالاهای تجاری، طلا و نقره بوده است. بدین خاطر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) زکات این اموال را واجب نمود.

ولی امروزه این گونه نیست؛ بلکه پروارهای دامی، باغ­های میوه، کارخانه جات، شرکت­ها، مستغلاّت، سهام و اوراق بهادار، از منابع ثروت به حساب می­آیند. و بنابر قول مشهور فقهای مذاهب خمسه هیچ یک از آن­ها جزو موارد زکات نیستند.

دراین صورت ممکن نیست نیازهای مستحقین زکات برآورده شود، اما با مراجعه به آیات و احادیث زکات که غالبا دلالت عام دارند، پی می­بریم که تمامی اموال صرف نظر از نوع آن می­تواند مشمول زکات ­گردد.

واژگان کلیدی: زکات، صدقه، خمس، نصاب.

استاد راهنما: دکتر ناصر مریوانی

نگارش: اسحاق محمدی

دانلود فایل